تاریخچه منهولها اغلب منعکسکننده تکامل توسعه شهری است. با رشد و توسعه شهرها و تغییر نیازها، این نقاط دسترسی نیز با تغییرات هماهنگ شده و تکامل یافتهاند.
این دروازههای تاریخی دریچهای به گذشته ارائه میدهند و عملکرد روان شهر را تضمین میکنند. در این مقاله، با تاریخچه دریچه منهول آشنا میشوید.
پورتالهایی هستند که بهعنوان “منهول” شناخته میشوند که دسترسی راحت را برای کارگران تعمیر و نگهداری فراهم میکند. در این گذرگاه کوتاه، دستگاه پنهانی از تونلها و لولهها را خواهید دید که تا کیلومترها کشیده شدهاند. این اتاقهای زیرزمینی سیستم فاضلاب و زهکشی یک شهر را نگه میدارند – اختراعی که از زمان اجرا به شهرها اجازه داده است تا با خیال راحت زبالهها و آب اضافی را مدیریت کنند.
دریچه منهول صفحه قابل جابجایی است که درب دهانه چاه را تشکیل میدهد، دهانهای بزرگ برای عبور شخص از آن که بهعنوان نقطه دسترسی برای لوله زیرزمینی استفاده میشود تا از افتادن افراد یا اشیا و ورود افراد و مواد غیرمجاز جلوگیری کند.
سیستمهای فاضلاب تقریبا از آغاز تمدن وجود داشتهاند و میتوان آن را یکی از باشکوهترین دستاوردهای بشر دانست. قدمت دریچه منهول حداقل به دوران روم باستان میرسد که از جنس سنگ بودند.
دریچه منهول ابتدا بهصورت تختههای سنگی یا تکههای چوبی بود که به ترانشههای فاضلاب دسترسی داشتند. این رومیها بودند که کاملا به فاضلاب، زهکشی و منهولها وسواس داشتند و امروزه اکثر سیستمها تقریبا شبیه به طرحهای اصلی رومی هستند.
هدف اصلی دریچههای منهول در طول زمان تغییری نکرده است: مسدود کردن راه دسترسی به سیستمهای زیرزمینی. با رشد تکنولوژی و تمدن، دریچههای منهول نه تنها در بالای فاضلاب، بلکه بالای خطوط گاز، برق، آب و تلفن قرار گرفتند. تغییرات اندکی در گذر زمان قابل رویت است؛ مخصوصا در جنس دریچههای منهول که امروزه از دریچه منهول چدنی کمتر استفاده میشود.
در ابتدا، کلمه “منهول” بههیچوجه برای توصیف فاضلاب بهکار نمیرفت. بلکه به سوراخهای دسترسی بین عرشههای کشتیهای بادبانی اشاره داشت.
در مراحل مقدماتی تمدن، بهداشت (یا فقدان بهداشت) موضوعی مهم بود. شهرهایی که در امتداد رودخانههای بزرگ ساخته شده بودند بهعنوان مجرای فاضلاب روباز عمل میکردند که تا اواخر قرن نوزدهم اغلب در معرض بیماریهای باکتریایی مانند طاعون- ناشی از تماس با زبالههای انسانی قرار داشتند.
با افزایش نیاز به شهرهای تمیزتر، این رومیان بودند که سرانجام تصمیم گرفتند به دنبال راهحل پیشرفتهتری باشند که سلامت شهروندان خود را حفظ کنند. در حدود 3500 سال قبل از میلاد، رومیان باستان اولین سیستم فاضلاب زیرزمینی را ایجاد کردند و از قناتهای پیچیدهای تشکیل شده بود که فاضلابهای محلی را تخلیه و زبالهها را از شهر دور میکرد.
فاضلاب رومی که با دست حفر شده و با آجر پوشانده شده بود، راههایی برای دسترسی داشت که به مهندسان عمران اجازه میداد وارد سیستم شوند و در صورت نیاز آن را تعمیر کنند. در بالای این راههای دسترسی، تخته سنگی بزرگ برای بستن سیستم فاضلاب قرار داشت که امروزه آن را دریچه منهول مینامند.
در ابتدا منهولها نقطه دسترسی کارگران به خطوط فاضلاب نبودند. طراحان میدانستند که یک سیستم جدید زیرزمینی به راهی برای دسترسی به لولهها نیاز دارد. برای برآورده کردن این نیاز، آنها نقاطی را در امتداد لولهکشی اضافه کردند که به نام سوراخهای لامپ شناخته میشدند.
این سوراخها بسته به مواد مورد استفاده بین 25 تا 35 سانتیمتر قطر داشتند. به دلیل اندازه محدود سوراخهای لامپ، یک فرد معمولی در آنها جای نمیگرفت و فقط برای تابش نور به پایین برای تایید جریان عادی سیستم مناسب بودند.
مهندسان که متوجه شدند به راهی برای دسترسی به فاضلاب نیاز دارند، شروع به اضافه کردن سوراخهایی به اندازه انسان یا “منهول” به خطوط فاضلاب کردند.
این شاهکارهای معماری رومی بعدا به چارچوب پوشش منهول امروزی تبدیل شد. در طول قرن نوزدهم منهول و دریچه منهول مدرن با مواد و تکنیکهای نصب پیشرفتهتر توسعه یافتند، اما همچنان از اساس ساختار و طراحی رومی استفاده میکردند. تا سال 1878، شهرهای بزرگی مانند پاریس دارای سیستم فاضلاب به طول صدها مایل بودند.
در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20، طراحی منهولها شکل استانداردی به خود گرفت، عمدتا به دلایل ایمنی و کارایی. شکل گردی که ما اغلب با منهولها مرتبط میکنیم، صرفا هدف زیباییشناسی نبود. دریچه منهول گرد نمیتواند از دهانه دایرهای خود خارج شود، در حالی که یک مربع یا مستطیل ممکن است کج شده و سقوط کند که خطراتی در پی خواهد داشت.
علاوه بر این، طراحی گرد باعث میشود که دربهای سنگین با چرخاندن راحتتر حرکت کنند و بهراحتی میتوان آنها را بدون نیاز به جهتگیری در یک جهت خاص در جای خود قرار داد.
در حالی که طراحی اساسی منهولها ثابت مانده است، پیشرفتهایی در مواد و مکانیسمهای ایمنی صورت گرفته است. امروزه، موادی مانند کامپوزیت برای برتری پوشش منهول با دریچه منهول چدنی سنتی رقابت میکنند و از نظر وزن و مقاومت در برابر سرقت (با توجه به کاهش ارزش فروش مجدد مواد غیرفلزی) مزایایی را ارائه میدهند.
منهولها و دریچههای منهول مدرن در قرن نوزدهم توسعه یافتند. طراحی و فلسفه اصلی دریچههای منهول پس از سال 1870 نسبت به فلسفه طراحی منهول تغییر زیادی نکرده است، اگرچه مواد و تکنیکهای نصب تغییر کردهاند. دریچههای منهول معمولا به شکل دایره هستند، اما در اشکال دیگری نیز یافت میشوند.
سیستمهای فاضلاب و تاسیسات امروزی با نوع اولیه تفاوت چندانی ندارند. از سوی دیگر، دریچههای منهول، پیشرفتهای متعددی داشتهاند؛ از دریچههای ساده سنگی یا چوبی گرفته تا کلاهکهای پایدارتر از جنس فولاد یا آهن. امروزه از این دریچهها برای محافظت از ایمنی شهروندان و کارگران استفاده میشود و دریچه کامپوزیت نبست به دیگر متریال برتری دارد.
سیستمهای فاضلاب مدرن اوج تمایل مهندسی و بشریت برای پیشرفت را نشان میدهند و دریچههای منهول همراه آنها را میتوان بهعنوان بناهای یادبود کوچکی از تاریخ و جامعه تعریف کرد. هنگامی که بشر شروع به دفن لولههای خود برای حمل فاضلاب کرد، به راهی برای دسترسی به این خطوط نیاز داشت و این نقاط دسترسی به منهول معروف شدند. این مقاله، با ذکر تاریخچه منهول، در مورد جنس و متریال دریچه منهول نیز صحبت میکند.